Belde Kanal Daralması: Tedavi Planı

Bel bölgesinde, omurilik kanal daralması olan hastaların tedavisi, öykü-muayene-tanı araçlarının ayrıntılandırılmasının ardından, yakınmaların süresi, ciddiyeti, seyri, yürüme mesafesi ve bunların yaşam kalitesine etkisi göz önüne alınarak planlanmalıdır.

Bacaklarda ve ayaklarda kuvvetsizlik gelişmiş hastalarda ameliyat öncelikli seçenek olmalıdır. Nadiren de olsa; idrar ve/veya gaita kontörlünde kayıp, ayaklarda ileri derecede güçsüzlük ortaya çıkmış ise ivedilikle ameliyat gerekecektir. Bunların dışında kalan, ağrı ve/veya uyuşma gibi yakınmalara sahip hastalarda; ilaç – istirahat – fizik tedavi programları – ağrı uygulamaları gibi konservatif seçenekler ile tedaviye başlanabilir.

İlaç Tedavileri

İlaç tedavilerinin temelinde ağrı kesici ilaçlar vardır. Başlıca ilaçlar; parasetamol, non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ), kas gevşeticiler, narkotik türevi ilaçlar ve kortizon türevi steroidlerdir.

Parasetamol ve kas gevşeticiler, özellikle mekanik bel ağrılarında çok yaygın kullanılmaktadır. Bununla birlikte, belde omurilik kanal daralması olan hastalarda kullanımının yararlı etkisinin olup olmadığına ilişkin yüksek kanıt düzeyli literatür bilgisi bulunmamaktadır.

NSAİ ilaçlar, ağrı kesici etkilerinin yanında enflamasyon (yangı) önleyici etkileri de mevcuttur. Buna bağlı olarak, kanal daralmasına bağlı sinirlerin sıkışmasından dolayı gelişebilecek yangıya da etki edecektir. NSAİ ilaçlar çok yaygın kullanılmakla birlikte, öncesinde mide şikayetleri olan hastalarda alevlenmelere neden olabileceği unutulmamalıdır.

Parasetamol ve NSAİ ilaçların yetersiz kaldığı hastalarda morfin türevi sentetik narkotik ağrı kesiciler kullanılabilir; ancak yaygın yan etkilerinin (baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı-kusma, kabızlık vb.) yanı sıra bağımlılık potansiyelinin de bulunduğu bilinmelidir.

Kortizon türü ilaçlar yüksek anti-enflamasyon etkinlikleri sayesinde ağrı kontrolünde faydalı olmakla birlikte; vücudun hormon dengesini etkilemesi, uzun süreli kullanımında kemik erimesi, mide kanaması gibi yüksek riskli yan etkileri ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, ağrı tedavisinde sistemik kullanımdan ziyade lokal enjeksiyonlarda kullanımı tercih edilmektedir. Bunun için kanal daralması olan bölgelere uygulama yapılmaktadır

Fizik Tedavi Programları

Kanal daralmasına bağlı gelişen ağrı, aktivitelerin kısıtlanması, bel, karın ve bacak kaslarında zayıflama ve esnekliklerinin kaybına yol açabilir. Doktorunuz tarafından verilecek tedavi programı ile kasların kuvvetlendirilmesi ve esnekliğin temini yanında; uygulanacak egzersiz ve/veya fizik tedavi programı bölgenin kan akımında artış sağlayabilir. Böylece, daralmış kanal içinde beslenmesi bozulmuş olan sinirlere daha fazla kan akımı sağlanabilir.

Günlük egzersiz programlarının yanında hayat tarzına ilişkin bir takım değişiklikler de yaşam kalitenizi artırabilir. Örneğin sık kullandığınız, mutfak malzemeleri, dolap içi gereçler gibi nesnelerin altına yükseklik koyarak eğilme/çömelme ihtiyacı azaltılabilir. Kanal daralması olan hastalar, farkında olmaksızın öne doğru eğilerek omurilik kanalını ve/veya sinir kökü kanalını genişletme çabasındadırlar. Bu nedenle omurga dengesi, dolaysıyla yürüme dengesi bozulmaktadır. Yürüteç, baston gibi gereçler, düşmelere engel olmak ve yürümeyi kolaylaştırmak üzere kullanılabilir.

Girişimsel Ağrı Uygulamaları

Ağrı yakınması ön planda olan hastalar için daha uygun tedavi yöntemidir. Ağrının kaynağı olarak, faset eklem kireçlenmesi, sinir kökü sıkışması gibi etkenlerin saptandığı kanal daralması hastalarında daha verimlidir. Hedefe dönük olarak, ağrı kaynağına lokal anestezik ve kortizon türü ilaçların enjeksiyonu ile enflamasyonun ve ağrının giderilmesi amaçlanır. Sıkışmanın seviyesine ve yerleşimine göre farklı yöntemler vardır: Bel bölgesinden omurilik kanalına yönelik, sinir kökü kanalı ve/veya faset ekleme yönelik veya kuyruk sokumu deliğinden omurilik kanalına yönelik olarak enjeksiyonlar yapılabilir.

Cerrahi Tedavi

Kanal daralması saptanmış bir hastada; ilerleyici kuvvet kaybı, idrar ve/veya gaita kontrolünde kayıp mevcut ise cerrahi tedavi öncelikle ve ivedilikle gereklidir. Bunun dışında, yukarıda sıralanmış olan konservatif tedavi yöntemlerine cevap vermeyen, şikayetleri halen devam eden veya artan hastalarda cerrahi tedavi seçeneği gündeme gelir.

Omurilik kanalında daralma, mekanik bir durum olup uygulanan konservatif tedaviler geçici rahatlama sağlayabilirler. Keza, omurilik kanalı halen dardır. Kanalın genişletilmesi, cerrahi bir yöntemle, yine mekanik olarak mümkün olacaktır. Cerrahi tedavinin amacı, omurilik kanalını arkadan çevreleyen kemik doku ve ligamanların alınarak genişleme sağlanmasıdır. Bu sırada, ileri derecede büyümüş faset eklemlerin bir kısmı da çıkarılabilir.

Belde kanal daralmasının cerrahi tedavisi için, tek taraftan veya iki taraftan kanal genişletmesi yapılabileceği gibi bu yapıların tamamının çıkarılması da uygulanabilen yöntemlerdir. Bu genişletme ameliyatlarına zaman zaman vida-çubuk sisteminin (platin) de eklenmesi gerekebilmektedir. Yakınma-öykü-muayene bulguları ile radyolojik görüntüler incelenerek; klinik tablonun süresi, ciddiyeti, uygulanmış olan tedaviler ile kanalda daralmaya neden olan anatomik yapılar, daralma seviyeleri gibi birçok faktör analiz edildikten sonra cerrahi tedavi yöntemi seçilmektedir.